सोशल मीडिया फक्त तरुण पिढीसाठी आहे, हा तुमचा गैरसमज आहे का?

एक सामान्य निरीक्षण आणि एक मोठा गैरसमज

तुमच्या दुकानात किंवा ऑफिसमध्ये काम करणारा एखादा तरुण कर्मचारी सतत मोबाईलमध्ये बघून हसत असतो. तो मित्रांसोबत ‘इन्स्टाग्राम रिल्स’ शेअर करत असतो. तुमच्या घरी तुमचा मुलगा किंवा मुलगी अशा काही ‘ट्रेंड्स’बद्दल बोलत असतात, जे तुम्हाला अजिबात कळत नाहीत. हे सर्व पाहून तुमच्या मनात एक विचार पक्का होतो:

“ही सगळी तरुणाईची खेळणी आहेत. सोशल मीडिया म्हणजे फावल्या वेळेत टाईमपास करण्याचे साधन. माझे ग्राहक, जे चाळीशी-पन्नाशीचे किंवा त्याहून अधिक वयाचे आहेत, ते समजूतदार आणि गंभीर आहेत. ते यावर आपला वेळ वाया घालवत नाहीत.”

तुमचे हे निरीक्षण चुकीचे नाही. तरुण पिढी ज्याप्रकारे सोशल मीडिया वापरते, ती पद्धत नक्कीच वेगळी आहे. पण या निरीक्षणावरून ‘फक्त तरुण पिढीच सोशल मीडिया वापरते’ असा निष्कर्ष काढणे, हा आजच्या काळातील सर्वात मोठा आणि तुमच्या व्यवसायासाठी सर्वात महागडा ठरू शकणारा गैरसमज आहे.

आज शुक्रवार, १५ ऑगस्ट, २०२५ आहे. आजच्या सुट्टीच्या दिवशी तुमच्या आजूबाजूला असलेल्या प्रत्येक कुटुंबाकडे एक नजर टाका. तुम्हाला दिसेल की फक्त तरुणच नाही, तर त्यांचे आई-वडील आणि अनेकदा आजी-आजोबा सुद्धा आपल्या स्मार्टफोनमध्ये रमलेले आहेत.

हा ब्लॉग तुम्हाला या नवीन वास्तवाची ओळख करून देईल. आपण आकडेवारी आणि साध्या निरीक्षणांच्या आधारे हे समजून घेऊ की तुमचा प्रत्येक वयोगटातील ग्राहक आज सोशल मीडियावर का आणि कसा सक्रिय आहे.

आकडेवारी काय सांगते? – वास्तव तुमच्या अपेक्षेपेक्षा वेगळे आहे

आपण कोणत्याही अंदाजावर किंवा गैरसमजावर विश्वास ठेवण्याऐवजी, सत्य काय आहे ते पाहूया. भारतातील सोशल मीडिया वापरकर्त्यांची आकडेवारी काही रंजक गोष्टी स्पष्ट करते:

फेसबुक: फक्त तरुणांसाठी नाही, तर कुटुंबासाठी!

इन्स्टाग्राम आणि स्नॅपचॅटसारखे प्लॅटफॉर्म तरुणांमध्ये अधिक लोकप्रिय असले तरी, फेसबुक हे एक असे व्यासपीठ बनले आहे जिथे सर्व पिढ्या एकत्र येतात. भारतातील फेसबुक वापरकर्त्यांमध्ये २५ ते ४५ वयोगटातील लोकांची संख्या प्रचंड मोठी आहे. अनेक चाळीशी-पन्नाशीचे लोक आपल्या जुन्या शाळा-कॉलेजच्या मित्रांना शोधण्यासाठी, आपल्या नातेवाईकांच्या संपर्कात राहण्यासाठी आणि आपल्या आवडीच्या विषयांवरील ग्रुप्समध्ये सामील होण्यासाठी फेसबुकचा नियमित वापर करतात. हे आता तरुणांचे नाही, तर संपूर्ण कुटुंबाचे सोशल नेटवर्क बनले आहे.

यूट्यूब: ज्ञानाचे आणि मनोरंजनाचे नवे दूरदर्शन

पूर्वीच्या काळी घरात एकच टीव्ही असायचा आणि त्यावर ठराविक कार्यक्रम लागायचे. आज यूट्यूबने त्या टीव्हीची जागा घेतली आहे आणि प्रत्येकाला त्याच्या आवडीनुसार कार्यक्रम पाहण्याचे स्वातंत्र्य दिले आहे.

• ४५ वर्षांवरील पुरुष यूट्यूबवर बातम्या, शेतीबद्दलचे नवनवीन प्रयोग, जुनी गाणी आणि राजकीय विश्लेषण पाहतात.
• ४५ वर्षांवरील महिला जेवणाच्या नवीन पाककृती (Recipes), आरोग्याबद्दलचा सल्ला, धार्मिक प्रवचन आणि घरगुती उपाय शोधण्यासाठी यूट्यूबचा वापर करतात.

  आज यूट्यूब हे फक्त मनोरंजन नाही, तर माहिती मिळवण्याचे आणि नवीन गोष्टी शिकण्याचे सर्वात मोठे व्यासपीठ बनले आहे, आणि याचा वापर प्रत्येक वयोगटातील व्यक्ती करत आहे.

व्हॉट्सॲप: पिढ्यांना जोडणारा सर्वात मजबूत दुवा

व्हॉट्सॲपबद्दल तर बोलायलाच नको. आज स्मार्टफोन वापरणारी अशी एकही व्यक्ती सापडणार नाही, जी व्हॉट्सॲपवर नाही. प्रत्येक कुटुंबाचा एक ‘फॅमिली ग्रुप’ असतो, जिथे नातवंडांपासून ते आजी-आजोबांपर्यंत सर्वजण एकमेकांशी जोडलेले असतात. व्हॉट्सॲप हे आता फक्त संवादाचे माध्यम नाही, तर माहिती शेअर करण्याचे आणि खरेदीचे निर्णय घेण्याचेही एक महत्त्वाचे साधन बनले आहे.

वेगवेगळ्या पिढ्या सोशल मीडियाचा वापर कसा करतात?

हे समजून घेणे महत्त्वाचे आहे की, जरी सर्व वयोगटातील लोक सोशल मीडियावर असले, तरी त्यांचा वापर करण्याचा उद्देश आणि पद्धत वेगवेगळी आहे.

तरुण पिढी (१८-२५ वर्षे): ट्रेंड्स, मनोरंजन आणि नवीन गोष्टींचा शोध

ही पिढी सोशल मीडियावर नवीन ट्रेंड्स शोधते, मनोरंजनासाठी (विशेषतः रिल्स आणि व्हिडिओ) वेळ घालवते आणि नवीन ब्रँड्स किंवा उत्पादने शोधायला त्यांना आवडते. ते ‘एक्स्प्लोरर्स’ आहेत. ते अशा ब्रँड्सशी जोडले जातात, जे त्यांच्या जीवनशैलीला आणि विचारांना साजेशे असतात.

प्रौढ पिढी (२६-४५ वर्षे): समुदाय, माहिती आणि खरेदीचे निर्णय

हा तुमच्या व्यवसायासाठी सर्वात महत्त्वाचा आणि मौल्यवान ग्राहक वर्ग आहे.

• समुदाय: या वयोगटातील लोक आपल्या आवडीच्या (उदा. बागकाम, पालकत्व, ट्रेकिंग) किंवा व्यावसायिक ग्रुप्समध्ये खूप सक्रिय असतात.
• माहिती: हे लोक कोणतीही मोठी खरेदी (उदा. गाडी, घर, फर्निचर, मुलांच्या शाळेची निवड) करण्यापूर्वी सोशल मीडियावर सखोल संशोधन करतात. ते ग्रुप्सवर मित्रांकडून आणि तज्ञांकडून शिफारसी (Recommendations) मागतात.
• विश्वासार्हता तपासणे: ते तुमच्या व्यवसायाच्या फेसबुक पेजला भेट देऊन तुम्ही किती व्यावसायिक आहात, तुमचे काम कसे आहे आणि इतर ग्राहकांचे तुमच्याबद्दल काय मत आहे, हे तपासतात. त्यांचा खरेदीचा निर्णय बऱ्याच अंशी तुमच्या ऑनलाइन प्रतिमेवर अवलंबून असतो.

ज्येष्ठ पिढी (४५+ वर्षे): नातेसंबंध, बातम्या आणि विरंगुळा

या पिढीचा सोशल मीडिया वापरण्याचा उद्देश खूप स्पष्ट असतो.

• नातेसंबंध: ते आपल्या मुला-नातवंडांच्या आयुष्यात काय चालले आहे, हे पाहण्यासाठी आणि त्यांच्या संपर्कात राहण्यासाठी फेसबुक आणि व्हॉट्सॲपचा वापर करतात.
• माहिती आणि विरंगुळा: ते यूट्यूबवर त्यांच्या आवडीचे कार्यक्रम, बातम्या, धार्मिक आणि आरोग्याशी संबंधित व्हिडिओ पाहतात. ते फेसबुकवर जुन्या मित्रांच्या संपर्कात राहतात.
• खरेदीचे निर्णयकर्ते: कदाचित ते स्वतः ऑनलाइन खरेदी करत नसतील, पण घरातील मोठ्या आणि महत्त्वाच्या खरेदीचे (उदा. इलेक्ट्रॉनिक वस्तू, कौटुंबिक सहल, गुंतवणूक) निर्णय आजही तेच घेतात. आणि या निर्णयासाठी लागणारी माहिती ते स्वतः किंवा आपल्या मुलांच्या मदतीने ऑनलाइनच शोधतात.

जर तुमचे सर्व ग्राहक ऑनलाइन आहेत, तर तुम्ही तिथे का नसावे?

आता या सर्व माहितीच्या आधारे, एक व्यावसायिक म्हणून स्वतःला काही प्रश्न विचारा:

• जर एक पन्नास वर्षांचा ग्राहक यूट्यूबवर आपल्या घराच्या नूतनीकरणासाठी कल्पना शोधत असेल, तर तिथे तुमच्या हार्डवेअरच्या दुकानाचा किंवा इंटिरियर डिझायनिंगच्या सेवेचा व्हिडिओ का असू नये?
• जर चाळीस वर्षांची एक आई पुण्यातील ‘पेरेंटिंग ग्रुप’मध्ये आपल्या मुलाच्या वाढदिवसासाठी सर्वोत्तम केक शॉपबद्दल विचारत असेल, तर तिथे तुमच्या बेकरीचे नाव आणि पेज सहज शेअर करता येण्यासारखे का असू नये?
• जर एक सेवानिवृत्त जोडपे आपल्या गुंतवणुकीसाठी चांगल्या आर्थिक सल्लागाराचा शोध घेत असेल, तर तुमचा सल्ला देणारा एखादा माहितीपूर्ण लेख त्यांच्या फेसबुक फीडवर का दिसू नये?

तुमच्या व्यवसायासाठी सोशल मीडियावर नसणे म्हणजे, आजच्या काळातील सर्वात मोठ्या बाजारपेठेत आणि स्नेहसंमेलनात जाणूनबुजून अनुपस्थित राहण्यासारखे आहे. तुम्ही तुमच्या ग्राहकांना तुमच्या स्पर्धकांच्या हवाली करत आहात.

गैरसमजाच्या भिंती तोडून संधीच्या जगात प्रवेश करा

निष्कर्ष अगदी सोपा आहे. ‘सोशल मीडिया’ हे आता कोणत्याही विशिष्ट वयोगटापुरते मर्यादित राहिलेले नाही; ते एक मानवी जीवनाचा अविभाज्य भाग बनले आहे. ज्याप्रमाणे वीस वर्षांपूर्वी टीव्ही किंवा चाळीस वर्षांपूर्वी वर्तमानपत्र हे सर्वांसाठी होते, तसेच आज सोशल मीडिया हे सर्वांसाठी आहे.

तुमच्यासाठी प्रश्न हा नाही की “माझे ग्राहक सोशल मीडियावर आहेत का?”, तर खरा प्रश्न हा आहे की “माझे ग्राहक ज्या सोशल मीडियावर आधीपासूनच आहेत, तिथे मी त्यांच्याशी सर्वोत्तम प्रकारे कसा पोहोचू आणि नाते कसे जोडू शकेन?”.

एका साध्या गैरसमजामुळे तुमच्या व्यवसायाच्या वाढीची एक प्रचंड मोठी संधी गमावू नका. तुमचे चाळीशी, पन्नाशी आणि साठीतील ग्राहक तुमची वाट बघत आहेत. तुम्हाला फक्त योग्य ठिकाणी जाऊन त्यांना ‘नमस्कार’ करायचे आहे.

तुमचे चाळीस, पन्नास किंवा त्याहून अधिक वयाचे ग्राहक कोणत्या सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर सर्वाधिक सक्रिय आहेत? त्यांच्याशी संवाद साधण्यासाठी कोणत्या प्रकारच्या पोस्ट्स तयार करायला हव्यात?

याबद्दल अधिक जाणून घेण्यासाठी आणि तुमच्या व्यवसायाला योग्य ग्राहकांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी, कोणत्याही दबावाशिवाय, एका अनौपचारिक (informal) चर्चेसाठी खालील बटणावर क्लिक करून आम्हाला थेट WhatsApp करा. चला, मिळून तुमच्या खऱ्या ग्राहक वर्गापर्यंत पोहोचण्याचा एक प्रभावी मार्ग शोधूया.