माझ्या पारंपरिक व्यवसायाला या ‘डिजिटल’ गोष्टींची खरोखर गरज आहे का?

तुमच्या यशाचा आम्हाला अभिमान आहे, पण…

तुमचा व्यवसाय अनेक वर्षांपासून, कदाचित पिढ्यानपिढ्या यशस्वीपणे चालू आहे. तुमच्याकडे असे काही विश्वासू ग्राहक आहेत, जे डोळे झाकून तुमच्यावर विश्वास ठेवतात. बाजारात तुमची एक वेगळी ‘पत’ आणि ओळख आहे. तुम्ही तुमच्या कामावर, तुमच्या उत्पादनाच्या गुणवत्तेवर आणि ग्राहकांशी असलेल्या तुमच्या नात्यावर मनापासून प्रेम करता आणि त्याचा तुम्हाला सार्थ अभिमान आहे.

आणि म्हणूनच, जेव्हा कोणी तुम्हाला फेसबुक, गुगल, वेबसाइट अशा ‘डिजिटल’ गोष्टींबद्दल सांगते, तेव्हा तुमच्या मनात एक अगदी स्वाभाविक आणि योग्य प्रश्न येतो:

“माझे दुकान ग्राहकांनी भरलेले असते, माझा माल चांगला विकला जातोय आणि माझे नावही चांगले आहे. मग मला या नवीन तंत्रज्ञानाच्या चक्रात पडायची खरोखर काय गरज आहे?”

हा प्रश्न अजिबात चुकीचा नाही. जे उत्तम चालले आहे, त्यात बदल का करावा, ही शंका कोणत्याही हुशार व्यावसायिकाच्या मनात येईल. पण आज आपण या प्रश्नाकडे एका वेगळ्या दृष्टिकोनातून पाहणार आहोत. हा विषय आजारी व्यवसायासाठी ‘औषध’ म्हणून नाही, तर उत्तम चालणाऱ्या व्यवसायासाठी भविष्यातील ‘आरोग्य’ आणि ‘सुरक्षितता’ म्हणून समजून घेणे आवश्यक आहे. ज्याप्रमाणे एक निरोगी व्यक्ती भविष्यातही निरोगी राहण्यासाठी व्यायाम आणि योग्य आहार घेते, त्याचप्रमाणे एका यशस्वी व्यवसायाला भविष्यातही यशस्वी राहण्यासाठी डिजिटल माध्यमांची जोड देणे अनिवार्य झाले आहे.

जग बदलले आहे… आणि तुमचा ग्राहकही!

तुमचा व्यवसाय कदाचित बदलला नसेल, पण ज्या जगात आणि ज्या ग्राहकांसाठी तुम्ही व्यवसाय करत आहात, ते अकल्पनीय वेगाने बदलले आहेत. या बदलाचे स्वरूप समजून घेतल्याशिवाय ‘डिजिटल’ गोष्टींची गरज आपल्याला कळणार नाही.

माहितीचे शक्ति-केंद्र बदलले

पूर्वीच्या काळी, व्यावसायिक हा माहितीचा आणि ज्ञानाचा मुख्य स्रोत होता. ग्राहकाला काही हवे असल्यास, तो तुमच्याकडे यायचा आणि तुम्ही त्याला योग्य माहिती द्यायचा. तुमचा शब्द त्याच्यासाठी अंतिम असायचा. आज परिस्थिती उलटी झाली आहे. आजचा ग्राहक तुमच्या दुकानात पाऊल ठेवण्यापूर्वीच तुमच्याबद्दल, तुमच्या उत्पादनाबद्दल आणि तुमच्या स्पर्धकांबद्दल इंटरनेटवर संपूर्ण ‘गृहपाठ’ करून येतो. तो आता तुमच्यावर अवलंबून नाही, उलट तुम्हाला त्याच्या माहितीपूर्ण प्रश्नांना सामोरे जावे लागते.

‘विश्वास’ कमावण्याची पद्धत बदलली

पूर्वी विश्वास हा केवळ वैयक्तिक संबंध आणि अनेक वर्षांच्या अनुभवातून तयार व्हायचा. आज, विशेषतः नवीन ग्राहकासाठी, विश्वासाची व्याख्या बदलली आहे. तो तुमच्या दुकानात येण्यापूर्वी गुगलवर तुमचे नाव शोधतो. तिथे त्याला दिसणारे लोकांचे अभिप्राय (Reviews), तुमच्या व्यावसायिक वेबसाइटवर दिसणारी माहिती आणि सोशल मीडियावर दिसणारी तुमची सक्रियता यावरून तो तुमच्याबद्दलचे त्याचे पहिले मत बनवतो. तुमची ऑनलाइन प्रतिष्ठा हीच तुमची नवीन ओळख बनत आहे.

स्पर्धेचे स्वरूप बदलले

तुमची स्पर्धा आता फक्त तुमच्या शेजारच्या दुकानाशी किंवा परिसरातील व्यावसायिकाशी राहिलेली नाही. पुण्यात बसून तुम्ही व्यवसाय करत असाल, तर नागपूरमधील एक नवीन स्टार्टअप किंवा थेट ग्राहकांना माल विकणारी मुंबईतील एक कंपनी तुमची स्पर्धक असू शकते. इंटरनेटने व्यवसायाच्या भौगोलिक सीमा पुसून टाकल्या आहेत. जो आपल्या ग्राहकांना ऑनलाइन माध्यमातून सर्वोत्तम अनुभव देईल, तोच या स्पर्धेत टिकेल.

‘डिजिटल’ गोष्टींची गरज का आहे? – ५ ठोस कारणे

“माझा व्यवसाय तर उत्तम चालला आहे,” या विचारात असताना, भविष्यातील धोके आणि संधी आपल्या लक्षात येत नाहीत. तुमच्या यशस्वी व्यवसायाला डिजिटल माध्यमांची गरज का आहे, याची ५ ठोस कारणे खालीलप्रमाणे:

१. भविष्यातील ग्राहकांशी नाते जोडण्यासाठी

आज तुमचे जे विश्वासू ग्राहक आहेत, ते कदाचित तुमच्या पिढीचे किंवा तुमच्या आधीच्या पिढीचे असतील. पण पुढच्या ५-१० वर्षांनंतर व्यवसायाची सूत्रे सांभाळणारी आणि खरेदी करणारे मुख्य ग्राहक कोण असतील? आजची तरुण पिढी! ही पिढी आपला बहुतेक वेळ ऑनलाइन घालवते. ते मित्र-मैत्रिणी, मनोरंजन, माहिती आणि खरेदीसाठी सुद्धा डिजिटल माध्यमांवरच अवलंबून आहेत. जर तुम्हाला या भविष्यातील ग्राहकांना आकर्षित करायचे असेल, तर तुम्हाला तिथे उपस्थित राहावे लागेल जिथे ते आहेत – म्हणजेच ऑनलाइन जगात. आज डिजिटल माध्यमांमध्ये केलेली गुंतवणूक ही उद्याच्या ग्राहकांसाठीची तयारी आहे.

२. तुमच्या व्यवसायाला भौगोलिक सीमांमधून मुक्त करण्यासाठी

तुमचे दुकान किंवा ऑफिस एका विशिष्ट ठिकाणी आहे आणि त्यामुळे तुमच्या ग्राहकांची संख्या सुद्धा त्या परिसरापुरती मर्यादित आहे. पण तुमच्या उत्पादनाची किंवा सेवेची गरज महाराष्ट्राच्या दुसऱ्या कोपऱ्यात असलेल्या व्यक्तीलाही असू शकते. डिजिटल उपस्थितीमुळे तुम्ही या भौगोलिक सीमा तोडून टाकता. तुमची वेबसाइट म्हणजे तुमचे ‘व्हर्च्युअल’ दुकान, जे कोल्हापूर, नाशिक किंवा अगदी दिल्लीतील ग्राहकासाठी सुद्धा उघडे असते. तुम्ही प्रत्यक्ष दुसरी शाखा न उघडता, तुमच्या व्यवसायाचा विस्तार संपूर्ण राज्यात किंवा देशात करू शकता.

३. २४ तास काम करणारा ‘सहाय्यक’ मिळवण्यासाठी

एक व्यावसायिक म्हणून तुमचा कितीतरी वेळ ग्राहकांच्या सामान्य प्रश्नांची उत्तरे देण्यात, त्यांना पत्ता समजावून सांगण्यात किंवा उत्पादनांची माहिती देण्यात जातो. कल्पना करा, तुमच्याकडे एक असा हुशार आणि न थकणारा सहाय्यक आहे, जो हे सर्व काम तुमच्यासाठी २४ तास, आठवड्याचे सातही दिवस करतो.

• तुमची वेबसाइट आणि गूगल प्रोफाइल हेच ते तुमचे डिजिटल सहाय्यक आहेत. ते ग्राहकांना तुमच्या कामाची वेळ, उत्पादनांची यादी, पत्ता आणि तुमच्याबद्दलची सर्व माहिती तुम्ही झोपेत असतानाही देत राहतात. यामुळे तुमचा महत्त्वाचा वेळ वाचतो आणि तुम्ही तुमच्या व्यवसायाच्या खऱ्या वाढीवर लक्ष केंद्रित करू शकता.

४. तुमच्या स्पर्धकांवर मात करण्यासाठी (आणि मागे न पडण्यासाठी)

ही एक अत्यंत महत्त्वाची गोष्ट आहे. कदाचित तुम्हाला डिजिटल होण्याची गरज वाटत नसेल, पण तुमचा स्पर्धक कदाचित आधीच ऑनलाइन झाला असेल. याचा अर्थ, जेव्हा एखादा नवीन ग्राहक ऑनलाइन शोध घेतो, तेव्हा त्याला तुम्ही नाही, तर तुमचा स्पर्धक दिसतो. प्रत्येक वेळी असे घडते, तेव्हा तुम्ही एक संभाव्य ग्राहक गमावत असता. आजच्या युगात, डिजिटल होणे हे फक्त पुढे जाण्यासाठी नाही, तर स्पर्धेत मागे पडू नये यासाठी सुद्धा आवश्यक आहे. ही बचावात्मक (Defensive) रणनीती सुद्धा आहे.

५. तुमच्या व्यवसायाची एक ‘डिजिटल मालमत्ता’ तयार करण्यासाठी

तुम्ही वर्तमानपत्रात जाहिरात देता किंवा पत्रकं वाटता, तो एक ‘खर्च’ असतो. त्याचा परिणाम एक-दोन दिवस टिकतो आणि नंतर तो संपतो. याउलट, डिजिटल जगात तुम्ही जे काही निर्माण करता, ती तुमची ‘मालमत्ता’ (Asset) बनते.

• तुमची वेबसाइट ही तुमची डिजिटल प्रॉपर्टी आहे.
• तुमच्या गूगल प्रोफाइलवर मिळालेले चांगले रिव्ह्यूज ही तुमची डिजिटल प्रतिष्ठा आहे.
• तुमच्या सोशल मीडिया पेजवरील फॉलोअर्स हा तुमचा डिजिटल समुदाय आहे. या सर्व गोष्टींची किंमत वेळेनुसार कमी होत नाही, उलट वाढत जाते. ही एक अशी गुंतवणूक आहे, जी तुम्हाला पुढील अनेक वर्षे फळ देत राहील.

“पण माझा व्यवसाय वेगळा आहे…” – काही सामान्य शंका आणि त्यांची उत्तरे

अनेकदा व्यावसायिकांना वाटते की त्यांचा व्यवसाय इतरांपेक्षा वेगळा आहे आणि हे नियम त्यांना लागू होत नाहीत.

• शंका १: “मी B2B (Business-to-Business) व्यवसाय करतो, माझे ग्राहक काही फेसबुक वापरत नाहीत.” उत्तर: हे खरे असेल की तुमचे ग्राहक फेसबुकवर खरेदी करत नसतील, पण कोणताही मोठा खरेदीदार किंवा कंपनीचा पर्चेस मॅनेजर कोणत्याही नवीन सप्लायरसोबत काम करण्यापूर्वी त्याची विश्वासार्हता तपासण्यासाठी गुगलवर नक्कीच शोध घेतो. एक व्यावसायिक वेबसाइट आणि चांगली ऑनलाइन उपस्थिती तुमची विश्वासार्हता सिद्ध करते.
• शंका २: “माझा व्यवसाय खूप लहान किंवा स्थानिक आहे, मला जगभरात पोहोचायचे नाही.” उत्तर: डिजिटल माध्यमे ही स्थानिक व्यवसायांसाठी तर एक वरदान आहेत. ती तुम्हाला जगभरात नाही, तर तुमच्या परिसरातील, तुमच्या जवळच्या ग्राहकांपर्यंत पोहोचायला सर्वाधिक मदत करतात. आजकाल लोक “माझ्या जवळचे रेस्टॉरंट” किंवा “कोथरूडमधील प्लंबर” असे शोधतात. जर तुम्ही ऑनलाइन असाल, तरच तुम्ही या स्थानिक ग्राहकांना सापडू शकाल.

निष्कर्ष: हा बदल भीतीदायक नाही, तर एक संधी आहे

तुमच्या पारंपरिक व्यवसायाला डिजिटल माध्यमांची जोड देणे म्हणजे तुमच्या अनेक वर्षांच्या अनुभवाला आणि मूल्यांना नाकारणे नव्हे, तर त्यांना अधिक शक्तिशाली बनवणे होय.

एका मजबूत आणि जुन्या वडाच्या झाडाचा विचार करा. त्याची जुनी, खोलवर रुजलेली मुळे (तुमची पारंपरिक मूल्ये आणि अनुभव) त्याला भक्कम आधार देतात. पण त्याला पुढील शंभर वर्षे टिकून राहायचे असेल आणि वाढायचे असेल, तर त्याला नवीन पाण्याच्या स्रोतांपर्यंत (नवीन ग्राहक) पोहोचण्यासाठी जमिनीत नवीन मुळ्या (डिजिटल माध्यमे) पसराव्याच लागतील.

डिजिटल होणे हा तुमच्या व्यवसायावरील विश्वास गमावणे नाही, तर तोच विश्वास नवीन पिढीच्या आणि नवीन ग्राहकांच्या मनात निर्माण करण्याचा एक आधुनिक मार्ग आहे. हा बदल भीतीदायक नाही, तर तुमच्या व्यवसायाच्या इतिहासातील एक नवीन सुवर्णपान लिहिण्याची एक प्रचंड मोठी संधी आहे.

तुमचा यशस्वी व्यवसाय भविष्यातही तितकाच मजबूत आणि अधिक यशस्वी कसा राहील? या डिजिटल प्रवासाची सुरुवात कशी करावी, याबद्दल तुम्हाला अधिक जाणून घ्यायचे आहे का?

या प्रवासात आम्ही तुमचे ‘डिजिटल पार्टनर’ म्हणून सोबत आहोत. कोणत्याही दबावाशिवाय किंवा खर्चाशिवाय, एका अनौपचारिक (informal) चर्चेसाठी खालील बटणावर क्लिक करून आम्हाला थेट WhatsApp करा. आम्ही तुमचा व्यवसाय आणि तुमच्या भावना समजून घेऊन तुम्हाला योग्य मार्ग दाखवू.