जेव्हा ग्राहकाला गरज असते, तेव्हा तो तुम्हाला शोधतो की तुमच्या स्पर्धकाला?

प्रस्तावना: श्री. कुलकर्णींची गोष्ट आणि आजचा बदलता काळ

पुण्यात सदाशिव पेठेत श्री. कुलकर्णी यांचे वडिलांपासून चालत आलेले एक प्रतिष्ठित दुकान आहे. गेल्या चाळीस वर्षांपासून त्यांच्या व्यवसायाची एक वेगळी ओळख आणि विश्वास आहे. त्यांची गुणवत्ता, ग्राहकांशी असलेले जिव्हाळ्याचे संबंध आणि त्यांची ‘पत’ (Goodwill) यावरच त्यांचा व्यवसाय आजपर्यंत चालला आहे. आज शुक्रवार, १५ ऑगस्ट २०२५ आहे, देशाचा स्वातंत्र्यदिन. दुकानाला सुट्टी असल्याने श्री. कुलकर्णी घरीच आराम करत आहेत. त्यांचा तरुण मुलगा, सोहम, लॅपटॉपवर काहीतरी करत बसला आहे.

अचानक त्यांच्या शेजारचे शर्माजी धावत येतात. “कुलकर्णी, अहो, माझ्या मुलीच्या वाढदिवसासाठी मला तातडीने एक खास भेटवस्तू हवी आहे. तुमच्या दुकानात मिळेल का?” कुलकर्णी हसून म्हणतात, “शर्माजी, आज दुकान बंद आहे. पण तुमच्यासाठी उद्या सकाळी नक्की उघडेन.” शर्माजी थोडे नाराज होतात, पण हो म्हणून निघून जातात.

थोड्या वेळाने सोहम वडिलांना म्हणतो, “बाबा, शर्मा काका आताच ‘पुण्यातील सर्वोत्तम गिफ्ट शॉप्स’ असं गुगलवर शोधत होते आणि त्यांनी दुसऱ्या एका दुकानातून ऑनलाइन ऑर्डर पण केली. ती वस्तू त्यांना दोन तासांत घरी मिळणार आहे.”

हे ऐकून श्री. कुलकर्णी विचारात पडतात. त्यांची गुणवत्ता, शर्माजींसोबत असलेले जुने संबंध, इतक्या वर्षांची ओळख… या कशाचाच उपयोग झाला नाही. का? कारण गरजेच्या वेळी, शर्माजींना जो सहज आणि पटकन सापडला, व्यवसाय त्याला मिळाला.

ही फक्त कुलकर्णींची गोष्ट नाही. ही आजच्या प्रत्येक त्या पारंपरिक व्यावसायिकाची गोष्ट आहे, जो आपल्या व्यवसायावर आणि गुणवत्तेवर प्रेम करतो, पण बदलत्या काळासोबत बदलायला कुठेतरी मागे पडत आहे. आज स्वतःला हा प्रश्न विचारायची वेळ आली आहे: जेव्हा तुमच्या ग्राहकाला तुमची गरज असते, तेव्हा तो तुम्हाला शोधतो की तुमच्या स्पर्धकाला?

ग्राहकांच्या सवयी कशा बदलल्या? – काल आणि आज

आपला व्यवसाय समजून घेण्यासाठी आधी आपला ग्राहक समजून घेणे महत्त्वाचे आहे. गेल्या केवळ दहा वर्षांत ग्राहकांच्या खरेदी करण्याच्या आणि माहिती शोधण्याच्या पद्धतीत जमीन-अस्मानाचा फरक पडला आहे.

जुने दिवस: विश्वासाचे आणि तोंडी प्रसिद्धीचे (Word-of-Mouth)

आपल्याला आठवत असेल, पूर्वीच्या काळी व्यवसाय कसा चालायचा.

• तोंडी प्रसिद्धी: एका समाधानी ग्राहकाने दुसऱ्या चार लोकांना तुमच्याबद्दल सांगितले की तुमचा व्यवसाय वाढायचा.
• ओळख: तुम्ही कोण आहात, तुमचे वडील कोण होते, तुमची बाजारात किती ‘पत’ आहे, यावर ग्राहक तुमच्यावर विश्वास ठेवायचे.
• स्थिरता: ग्राहक सहसा दुकान किंवा सेवा देणारा बदलायचे नाहीत. एकदा विश्वास बसला की पिढ्यानपिढ्या तेच नाते जपले जायचे.
• मर्यादित पर्याय: ग्राहकांकडे पर्याय मर्यादित होते. ते त्यांच्या परिसरातील किंवा ओळखीच्या व्यावसायिकांवरच अवलंबून होते.

या जगात, गुणवत्ता आणि विश्वास हेच सर्वात मोठे मार्केटिंगचे साधन होते. पण आज हे चित्र पुरेसे नाही.

आजचे वास्तव: गरजेच्या वेळी ‘स्मार्टफोन’च खरा मित्र

आजचा ग्राहक माहितीच्या महासागरात उभा आहे. त्याच्या हातात असलेला छोटासा स्मार्टफोन हे त्याचे सर्वात मोठे शस्त्र आणि सल्लागार आहे. गरज कोणतीही असो, त्याची पहिली प्रतिक्रिया ठरलेली आहे: “चला, गुगलवर शोधूया!”

• तात्काळ उपाय: AC दुरुस्त करण्यापासून ते वकिलाचा सल्ला घेण्यापर्यंत, प्रत्येक गरजेवर त्याला तात्काळ उपाय हवा असतो. तो वाट बघायला तयार नाही.
• पर्यायांची श्रीमंती: एका क्लिकवर त्याला तुमच्यासारखे दहा व्यावसायिक दिसतात. तो आता कोणा एकावर अवलंबून नाही.
• ‘सामाजिक पुरावा’ (Social Proof): तो फक्त तुमचे नाव बघत नाही, तर इतर लोकांनी तुमच्याबद्दल काय लिहिले आहे (Reviews), तुम्हाला किती स्टार दिले आहेत, हेही तपासतो. इतरांचा अनुभव हा त्याच्यासाठी तुमच्या शब्दांपेक्षा जास्त महत्त्वाचा असतो.
• सोय: जो व्यावसायिक त्याला घरबसल्या माहिती देईल, फोनवर उपलब्ध असेल किंवा ऑनलाइन ऑर्डरची सोय देईल, ग्राहक त्याची निवड करतो.

थोडक्यात, आजचा ग्राहक अधीर, हुशार आणि पर्यायांनी समृद्ध आहे. या नवीन ग्राहकाला जिंकायचे असेल, तर तुम्हाला तिथे हजर राहावे लागेल, जिथे तो तुम्हाला शोधत आहे.

‘अदृश्य व्यवसाय’ होण्याचा धोका (The Danger of Being an ‘Invisible Business’)

‘अदृश्य व्यवसाय’ म्हणजे काय? तुमचा व्यवसाय उत्तम चालला आहे, तुमच्याकडे चांगले ग्राहक आहेत, पण ऑनलाइन जगात तुमचे अस्तित्व शून्य आहे. जेव्हा कोणी तुम्हाला गुगलवर, फेसबुकवर किंवा मॅपवर शोधायचा प्रयत्न करतो, तेव्हा तुम्ही कुठेच सापडत नाही. हा आजच्या काळातील सर्वात मोठा धोका आहे.

तुमची गुणवत्ता असूनही ग्राहक तुमच्यापर्यंत का पोहोचत नाही?

याला एका सोप्या उदाहरणाने समजूया. समजा, तुम्ही सोन्याचे दागिने बनवणारे एक उत्कृष्ट कारागीर आहात. तुमचे दुकान एका लहान, आतल्या गल्लीत आहे. पण तुमच्यासमोर मुख्य रस्त्यावर एक मोठे, चकचकीत दागिन्यांचे शोरूम आहे. आता रस्त्यावरून जाणारा नवीन ग्राहक कुठे जाईल? साहजिकच, जो दिसेल तिथे!

इंटरनेट हा आजच्या युगातील ‘मुख्य रस्ता’ आहे. जर तुम्ही या रस्त्यावर दिसत नसाल, तर तुम्ही त्या आतल्या गल्लीतील दुकानासारखे आहात. तुमची कला, तुमची गुणवत्ता कितीही श्रेष्ठ असली, तरी ती ग्राहकांपर्यंत पोहोचणारच नाही. जोपर्यंत ग्राहक तुमच्या दुकानात येत नाही, तोपर्यंत त्याला तुमच्या गुणवत्तेबद्दल कळणार कसे? ऑनलाइन जग तुम्हाला त्या गल्लीतून उचलून मुख्य रस्त्यावर आणून ठेवण्याचे काम करते.

प्रत्येक ‘न सापडलेला’ ग्राहक म्हणजे स्पर्धकाचा फायदा

जेव्हा एखादा गरजू ग्राहक तुम्हाला ऑनलाइन शोधतो आणि तुम्ही सापडत नाही, तेव्हा काय होते याची एक साखळी आहे:

1. ग्राहक पर्याय शोधतो: तो निराश होऊन शोध थांबवत नाही. तो लगेच दुसरा पर्याय शोधतो.
2. स्पर्धक सापडतो: तुमचा जो स्पर्धक ऑनलाइन आहे, तो ग्राहकाला सहज सापडतो. त्याची वेबसाइट, त्याचा फोन नंबर, त्याचा पत्ता, सर्व काही ग्राहकाच्या स्क्रीनवर असते.
3. व्यवसाय स्पर्धकाकडे जातो: ग्राहक तुमच्या स्पर्धकाशी संपर्क साधतो आणि व्यवहार करतो.
4. विश्वास निर्माण होतो: जर तुमच्या स्पर्धकाने चांगली सेवा दिली, तर तो ग्राहक कायमचा त्याचा बनतो.
5. तोंडी प्रसिद्धी स्पर्धकाची होते: तो समाधानी ग्राहक आता इतरांना तुमच्या स्पर्धकाचे नाव सुचवतो.

बघा, एका छोट्याशा ऑनलाइन अनुपस्थितीमुळे तुम्ही फक्त एक ग्राहक नाही, तर भविष्यातील अनेक ग्राहक आणि तुमची बाजारातील जागा गमावत आहात. अशाप्रकारे ग्राहक स्पर्धकाकडे जातो.

मग यावर उपाय काय? – डिजिटल जगात प्रवेश करण्याची पहिली ३ पाऊले

ही सर्व परिस्थिती ऐकून घाबरून जाण्याची किंवा “हे आपल्याला जमणार नाही” असा विचार करण्याची अजिबात गरज नाही. तंत्रज्ञानाचा राक्षस बनण्याची गरज नाही. तुम्हाला फक्त काही सोपी आणि मूलभूत पाऊले उचलायची आहेत.

पाऊल १: गुगलवर तुमच्या दुकानाची ‘पाटी’ लावा (Google Business Profile)

जसे आपण आपल्या दुकानावर किंवा ऑफिसवर एक मोठी पाटी लावतो, तसेच गुगलवर तुमच्या व्यवसायाची एक ‘डिजिटल पाटी’ लावणे म्हणजेच ‘Google Business Profile’ तयार करणे. ही सेवा गुगलकडून पूर्णपणे मोफत आहे.

• फायदे: कोणी तुमच्या व्यवसायाचे नाव किंवा तुमच्यासारखी सेवा शोधल्यास, गुगल तुमच्या व्यवसायाची माहिती (पत्ता, फोन नंबर, उघडण्याची वेळ, फोटो, वेबसाइट) दाखवते. गुगल मॅपवर तुमचे दुकान दिसू लागते, ज्यामुळे ग्राहकाला तुमच्यापर्यंत पोहोचणे खूप सोपे होते. ग्राहक तुम्हाला थेट रिव्ह्यू देऊ शकतात, ज्यामुळे नवीन ग्राहकांचा विश्वास वाढतो.

पाऊल २: तुमच्या व्यवसायाचे एक ‘डिजGLISHटल घर’ तयार करा (Website)

वेबसाइट म्हणजे इंटरनेटवरील तुमचा कायमस्वरूपी पत्ता, तुमचे २४ तास उघडे असणारे ऑफिस. फेसबुक किंवा इंस्टाग्राम हे भाड्याच्या घरासारखे आहे, जिथे नियम त्यांचे चालतात. पण वेबसाइट ही तुमच्या स्वतःच्या मालकीची जागा आहे.

• फायदे: तुम्ही तुमच्या व्यवसायाची, तुमच्या उत्पादनांची किंवा सेवांची संपूर्ण माहिती व्यवस्थितपणे मांडू शकता. ग्राहक कधीही, कुठूनही तुमच्याबद्दल जाणून घेऊ शकतो. एक चांगली, व्यावसायिक दिसणारी वेबसाइट तुमच्या व्यवसायाबद्दल ग्राहकांच्या मनात विश्वास निर्माण करते. ही तुमच्या व्यवसायाची ‘ऑनलाइन ओळख’ बनते. “वेबसाइट बनवणे खूप महाग आणि किचकट असेल” हा एक मोठा गैरसमज आहे. आजच्या काळात, कमी खर्चात एक साधी आणि प्रभावी वेबसाइट बनवणे सहज शक्य आहे.

पाऊल ३: जिथे ग्राहक गप्पा मारतात, तिथे तुम्हीही सामील व्हा (Social Media)

आज लोक आपला बहुतेक वेळ कुठे घालवतात? फेसबुक, इंस्टाग्राम, व्हॉट्सॲप! ही फक्त मनोरंजनाची ठिकाणे नाहीत, तर लोकांशी नातेसंबंध जोडण्याची उत्तम संधी आहे.

• काय करावे: तुम्हाला सतत “माल विकत घ्या” असे सांगायचे नाही. तुम्ही तुमच्या कामाबद्दलच्या छोट्या-छोट्या गोष्टी शेअर करू शकता. एखादे उत्पादन कसे तयार होते, तुमच्या समाधानी ग्राहकांचा अनुभव, तुमच्या कर्मचाऱ्यांची ओळख, सणासुदीच्या शुभेच्छा – अशा गोष्टींमधून तुम्ही ग्राहकांशी एक मानवी नाते तयार करता. व्हॉट्सॲपचा वापर करून तुम्ही तुमच्या जुन्या ग्राहकांच्या संपर्कात राहू शकता आणि त्यांना नवीन ऑफर्सबद्दल माहिती देऊ शकता.

‘ग्रोथ मार्केटिंग वाला’ तुमचा ‘डिजिटल पार्टनर’ कसा बनू शकतो?

आम्ही जाणतो की, तुम्ही तुमच्या व्यवसायात तज्ञ आहात आणि तुमचा सर्व वेळ आणि ऊर्जा तिथेच लागते. या सर्व ‘डिजिटल’ गोष्टींसाठी वेळ काढणे किंवा त्या शिकणे तुम्हाला कदाचित अवघड वाटू शकते.

इथेच ‘ग्रोथ मार्केटिंग वाला’ तुमची मदत करतो. आम्ही फक्त एक एजन्सी नाही, तर आम्ही तुमचे ‘डिजिटल पार्टनर’ आहोत. आम्ही तुमचा पारंपरिक व्यवसाय आणि तुमच्या भावना समजून घेतो आणि त्यांना आधुनिक तंत्रज्ञानाची जोड देतो. आमचे काम तुम्हाला या तांत्रिक गोष्टींमधून मुक्त करणे आहे, जेणेकरून तुम्ही तुमच्या मुख्य व्यवसायावर पूर्णपणे लक्ष केंद्रित करू शकाल.

निष्कर्ष: आता निवड तुमची आहे

जग बदलले आहे, ग्राहक बदलला आहे आणि व्यवसाय करण्याची पद्धतही बदलत आहे. गुणवत्ता, विश्वास आणि नातेसंबंध हे आजही महत्त्वाचे आहेत, पण त्यांना आता डिजिटल उपस्थितीची जोड देणे अनिवार्य झाले आहे.

तुम्ही आज जिथे आहात, तिथे तुमच्या मेहनतीने आणि कौशल्याने पोहोचला आहात. पण भविष्यातील वाढीसाठी, तुम्हाला तिथे पोहोचावे लागेल जिथे तुमचा ग्राहक तुम्हाला शोधत आहे.

तर, आता पुन्हा एकदा तोच प्रश्न: जेव्हा पुढच्या वेळी एखाद्या ग्राहकाला गरज असेल, तेव्हा तो तुम्हाला शोधेल की तुमच्या स्पर्धकाला?

या प्रश्नाचे उत्तर आता तुमच्या हातात आहे.

तुमचा व्यवसाय ग्राहकांना ऑनलाइन सहज सापडावा आणि तुम्ही स्पर्धेत नेहमी पुढे राहावे, यासाठी काय करता येईल?

यावर कोणतीही जबरदस्ती किंवा खर्च न करता, एका अनौपचारिक (informal) आणि मोफत चर्चेसाठी, खालील बटणावर क्लिक करून आम्हाला थेट WhatsApp करा. आम्ही तुमच्या व्यवसायाला समजून घेऊ आणि तुम्हाला योग्य मार्ग दाखवू.